5 Yolsuzlukla Mücadele Belgeseli
Pandemi, dünyanın dört bir yanındaki film festivallerinin sanallaşmasına tanıklık etti. Yalnızca yolsuzlukla mücadele konuları içeren çalışmalara odaklanan bir festival olan Films For Transparency (F4T) için durum buydu diyebiliriz. Uluslararası Şeffaflık Örgütü tarafından düzenlenen festivalin Aralık 2020’de Güney Kore’de yapılması planlanmıştı ancak sonra salgın patlak verdi yani dünyadaki hemen hemen tüm diğer konferanslar gibi çevrim içi olarak düzenlendi.
F4T’nin ilk festivali 2016’da Panama’da düzenlendi; 2017’de Hamburg’da yapıldı; ve 2018’de Kopenhag’da. F4T, lansmanından bu yana, belgesel filmi dünyanın en büyük yolsuzlukla mücadele forumlarından birine dönüştürmek için Uluslararası Yolsuzlukla Mücadele Konferansı ile ortaklık kurdu.
F4T’nin kurucusu ve yöneticisi Roberto Perez-Rocha, GIJN’e, “İşimizin merkezinde insan teması olduğu için sanal hale getirmek zordu” dedi. Bununla birlikte, fırsatlar da bulduk. Bu sefer, çoğu Güney Kore’ye seyahat edemeyecek daha fazla izleyiciye ulaştık. Festivali demokratikleştirmenin bir yoluydu.
Uluslararası Yolsuzlukla Mücadele Konferansı‘nı da yöneten Perez-Rocha, “Yönetmenlerle, eserlerin yalnızca gündemdeki bir alanda değil, tüm festival için çevrimiçi olarak sunulacağı konusunda anlaştık” dedi. “Bu, daha geniş kitlelere ulaşmamızı sağladı.”
İşte festival sırasında sanal olarak gösterilen en iyi araştırmacı gazetecilik belgesellerinden bazıları.
Radyo Sessizliği (Meksika)
Yönetmen Juliana Fangul’un yönettiği “Radio Silence”, Meksika’nın en güvendiği gazetecilerden biri olan Carmen Aristegui’nin hikayesini anlatan bir belgesel. Aristegui, radyodan kovuldu ancak oluşturduğu bağımsız platformla binlerce kişi onu takip etmeye başlamış, kendisi de yolsuzlukların üzerine korkusuzca gitmeyi sürdürmüştü.
Film, Aristegui’nin Meksika’daki basın özgürlüğü için verdiği mücadelenin hikayesini içeriyor. Ancak ülkedeki diğer birçok muhabir için mücadele aynı şekilde sürüyor. Meksika, özellikle yozlaşmış politikacıların belirli suç gruplarını desteklediği eyaletlerde, genellikle organize suç gruplarını veya güçlü politikacıları rahatsız etme riskini taşıyan gazeteciler için dünyadaki en tehlikeli yerlerden biri haline geldi.
Kolektif (Romanya)
Alexander Nanau’nun yönettiği bu belgesel, Romanya’nın başkenti Bükreş’te bir gece kulübünde meydana gelen ölümcül bir yangının ardından yolsuzluk ve halk sağlığı sahtekarlığını ortaya çıkaran bir grup araştırmacı gazetecinin hikayesini anlatıyor. Trajedi, ülkenin başbakanı Victor Ponta’nın istifasına yol açarken, muhabirlerin Romanya’da şok dalgaları yarattıktan sonrası olanlara ilişkin önemli bulguları işliyor.
Film, Avrupa Film Ödülleri’nin 2020 yayınında Avrupa Belgesel Ödülü’nü aldı. Ayrıca 2020 Sundance Film Festivali’nde gösterildi ve kısa süre önce en iyi uluslararası film dalında Romanya’nın Akademi Ödülleri’ne girdi. COVID-19 ve aşısının halk sağlığı üzerinde ki etkilerinin konuşulduğu bu günler için özellikle izlenmesi gereken önemli bir belgesel.
Belgeseli buradan izleyebilirsiniz.
Amazon, Yeni Bir Minamata mı? (Brezilya)
Brezilyalı Jorge Bodanzky tarafından yönetilen belgesel, şiddetli cıva zehirlenmesi vakalarının onlarca yıla yayıldığı Minamata’yı, Japonya’daki zararlı cıva kirliliği ile karşılaştırıyor. Yani Brezilya Amazonunda şu anda olanlarla karşılaştırıyor. Orada ağır metaller ve özellikle altın madenciliği işlemlerinde kullanılan cıva, bölgede yaşayan yerli halkın kanını kirletiyor.
Brezilya Amazonunda, yerli topraklarında altın madenciliği yasaklandı. Yine de yasadışı madencilik faaliyetleri çok. Madenciliğin, eşitsizlik ve sömürü gibi sosyal ve ekonomik sonuçları var ve Brezilya’nın en savunmasız gruplarından bazılarına sağlık sorunları yaratıyor.
Belgesel şu anda yalnızca çevrim içi film festivallerinde izlenebiliyor.
Seksi Katiller (Endonezya)
Dandhy indica Laksono ve Ucok Suparta’nın yönettiği bu belgesel, kömür madenciliği endüstrisi, neden olduğu çevresel zarar ve farklı madencilik işletmeleri ile Endonezya’nın siyasi seçkinleri arasındaki bağlantıları konu alıyor. Kömür madenciliği ile ilişkili ormansızlaşma ve büyük ölçekli kazılar, Borneo adasında sel ve toprak kayması riskini önemli ölçüde artırdı. Ancak endüstrinin ada ülkesinde siyasi etkisi var. Film, YouTube‘a yüklenmeden önce ilk olarak sivil toplum grupları ve öğrenciler için gösterime girdi. 2021’in Ocak yani bu ay itibariyle 35 milyondan fazla izlendi.
Odun (Amerika Birleşik Devletleri, Romanya, Peru)
Monica Lăzurean-Gorgan, Michaela Kirst ve Ebba Sinzinger tarafından yönetilen bu belgesel, Washington DC merkezli Çevre Araştırma Ajansı’nın yönetici müdürü Alexander von Bismarck’ı konu alıyor. Film yapımcıları, gizli kameralar kullanarak odun endüstrisine sızıp; hükümet ve şirket yolsuzluklarını ortaya çıkarmak için yedi yıllık bir çabayla ortaya çıkardıkları bir belgesel. Ortaya çıkan çevresel gerilim, araştırmacı gazetecilik ve uluslararası casusluğun benzersiz bir kombinasyonu adeta! Rusya, Romanya ve Peru’daki yasadışı ağaç kesimi endüstrilerindeki benzerlikleri gösteriyor ve izleyicilerden ucuz odunun gerçek fiyatını sorgulamalarını istiyor.
Belgeseli buradan izleyebilirsiniz.
Films For Transparency 2020 Film Festivali’nde gösterilen belgesellerin tam listesini okumak için buraya tıklayınız.
Andrea Arzaba gazeteci ve GIJN’nin İspanyolca bölümü editörüdür. Arzaba, hayatını Latin Amerika ve ABD’deki Latinx topluluklarının hikayelerini belgelemeye adamıştır. Uluslararası Kadın Medyası Vakfı üyesi ve Transparency International’ın Genç Gazeteciler Programının bir üyesi.