Veri Gazeteciliği; Nasıl Yapılıyor, Nasıl Yapmalı?
Punto24 gazetecilik atölyeleri, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde Veri Gazeteciliği paneliyle devam etti. P24’ün geçtiğimiz yıl başlattığı Nasıl Yapılıyor?-Nasıl Yapmalı? Gazetecilik eğitimleri kapsamında bu defa İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencileriyle buluştu.
Dağ Medya Kurucusu, veri gazeteciliği eğitmeni Pınar Dağ koordinatörlüğünde düzenlenen veri gazeteciliği atölyesi veri bilimi, istatistik, bilgisayar mühendisliği ve yazılım dünyasından 7 ismi ağırlayarak bu alanların veri gazeteciliği ile olan ilişkisine 6 farklı sunumla kapsamlı olarak yer verildi. Veri gazeteciliğinin açık veri ile ilişkisi, araçlarının neler olduğu, nasıl yapıldığı, Türkiye’de neler yapılabileceğine dair detayların konuşulduğu panelde, 1,5 saat de proje üretim pratiğine geçildi ve kullanılabilecek araçlar tanıtıldı. Atölyeye Ankara’dan, İletişim Fakültesi öğrencilerinden ve dışarıdan yoğun ilgi vardı.
Panelin açılış konuşmasını Dağ Medya kurucusu Pınar Dağ gerçekleştirdi. Veri gazeteciliğine, medya ve gazeteciliğin geleceğine dair temel bir eğitimi kapsayan atölyenin konuşmacıları; 2002 yılından bu yana TAGES Yönetim Kurulu Başkanı ve bu yıl CitySDK projesi ile ilk açık veri projesini başlatan Leyla Arsan, Kadın Yazılımcı sitesinin kurucu üyesi ve Markafoni Veri Tabanı Yöneticisi Gülçin Yıldırım, Veri Gazeteciliği Platformu proje fikriyle Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTA
Gazetecilerin akan bilgi karşısında bilgisayar mühendislerinden
“Bazı haber merkezleri araçlarını değiştirmeye ve gelecek olarak görülen veriye uyumlu sistemler kurmaya başladı bile. Peki ama veri ile iletişim nasıl kurulur ve geleneksel gazetecilik; bu interaktif, sofistike çalışma şekliyle bilgiyi görselleştirip hiç olmadığı kadar etkin nasıl kullanır/kullanı
“Gazetecilik mesleğinin tanımı değişmiyor ancak veri gazeteciliği ile haberi daha güçlü anlatan bir üst dil yerleşiyor..”
İletişim Fakültesi öğrencilerinin bu çağın taleplerini iyi görmesi ve iyi değerlendirmesi gerektiğini söyleyen Dağ “Gazetecilik mesleğinin tanımı değişmiyor ancak haberi daha güçlü anlatan bir üst dil yerleşiyor. Türkiye’de basın açısından içinden geçtiğimiz karanlık dönemi aydınlatabilecek ve medyada fark yaratacak bir çalışma şeklidir veri gazeteciliği. Yolsuzluklarla, devlet harcamalarıyla, mafya ilişkilerini ortaya çıkarmakla, görülemeyeni göstermekle ilgilenir. Belki Türkiye’de henüz değil ancak veri gazeteciliği disiplini ile çalışan kurumlarda devletlerin bir şeyleri gizlemesi artık neredeyse imkansız. Yani soruşturmacı gazeteciliğin modern gazetecilik tanımıdır” dedi.
Veri gazeteciliğinin çalışma şeklini kapsayan ve ne olduğuna dair örnekli ve detaylı bir sunum gerçekleştiren Pınar Dağ, veri gazeteciliği aşamalarını dört adımda sıraladı. Veri toplama, veri işleme, görselleştirme ve haber haline getirme olarak başlıklara ayırdığı veri gazeteciliğinin en önemli tarafının veri toplama olduğunu ifade eden Dağ, veri işleme, sıralama ve filtreleme için ise Spreedsheet, Google Spreadsheets, Open(libreoffice
TAGES Yönetim Kurulu Başkanı Leyla Arsan; “Türkiye’de ilerici bir şeyler yapmak istiyorsanız misyoner oluyorsunuz.”
Pınar Dağ’ın ardından açık verinin önemi hakkında konuşmasına başlayan TAGES Yönetim Kurulu Başkanı Leyla Arsan; Amerika ve İngiltere’de açık veri ile ilgili birçok çalışma yapıldığını ancak Türkiye’de böyle bir çalışma olmadığını belirterek; “Türkiye’de ilerici bir şeyler yapmak istiyorsanız misyoner oluyorsunuz. Biz de Türkiye’de bu konuda misyoner olarak çalışıyoruz. Projeler gerçekleştiriyor
Arsan: Açık Veri Gazeteciliği adında yeni bir projemiz var
Verilerin açılması, bu verilerin kullanılması, elde edilen verilerden geliştirilen uygulamalar, verilerin standardizasyonu, verilerin paylaşılması ya da bunlarla ilgili yapılacak çalışmalar. Bunların hepsi yeni bir iş dalı yaratıyor. Ve bu arada da yeni bir ekonomi başlıyor” dedi. Açık Veri Gazeteciliği (Open Data Journalism) adında yeni bir projeleri olduğunu ve bu projeyle amaçlarının veri gazeteciliği yapmak olduğunu vurgulayan Arsan, şunları ekledi;
“Vatandaşlar katılımcılıkla ilgili, şehircilikle ilgili anlık olayları, başlarına gelen durumları paylaşıyorlar. Gazeteciler de paylaşılan bu bilgilerle veri oluşturuyor. Anında açık veri haline geliyor. Gazeteciler bu verileri kullanabiliyor. Onun için yeni bir API geliştiriyoruz, Nesne Yönelimli Veri Gazeteciliği API’, AB destekli bir Akıllı Şehir projesi RADICAL.”
RADICAL Projesi’nde Nesne Yönelimli Veri Gazeteciliği şehir servisi ile ilgili genel anlatıma buradan ulaşabilirsiniz: http://www.radical-projec
Arsan: Veriler açıldığı zaman, veri gazeteciliğine yönelik API’lar kullanıldığı zaman gazetecilikte daha üst bir boyuta geçilir”
İstanbul’un çok büyük ve sorunları olan bir kent olduğunu ve birden bire akıllı bir kent olamayacağının altını çizen Arsan, vatandaşıyla, kamu otoritesiyle, uygulamalarıyla parça parça akıllı kent olunabileceğini ifade etti. Şuanda ulaşım konusunda kullanılan iki tane uygulama olduğunu söyleyen Arsan, “Bunlardan bir tanesi İBBTrafik diğeri ise MobilİETT.
Bunları İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İETT (İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri Genel Müdürlüğü) geliştiriyor. Bunca zaman neden iki tane uygulama geliştirmişler? Dünyadaki diğer şehirlere baktığımız zaman yüzlerce uygulama var. Çünkü dışarıdaki yazılım geliştiriciler onlarca yazılım geliştiriyor.
Veriler açıldığı zaman, veri gazeteciliğine yönelik API’lar kullanıldığı zaman gazetecilikte daha üst bir boyuta ve gerçek gazeteciliğe dönmüş olunacak. Ve katılımcılıkta burada çok önemli” dedi. Leyla Arsan’ın Açık Veri ile ilgili Bilişim Dergisi’ne verdiği röportajı buradan okuyabilirsiniz.
ORDA Teknoloji Kurucu ortağı Göksel Oral TÜBİTAK destekli Veri Gazeteciliği Platformu iş fikri projesini anlattı
Veri Gazeteciliği Platformu projesiyle Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu(TÜBİTA
Habere ulaşmanın temel ihtiyaçlarını “Firmaların rakiplerini haber, fiyat, insan kaynakları ve pazarlama açısından anlık olarak takip etmesini sağlamak, haber merkezlerinin, veriden hikaye ya da hikayeden veri oluşturulmasının tek bir platformda sağlamak, okuyucuların tek bir olayı bir haber resmi üzerinden; tüm boyutlarıyla, tüm mecralardan beslenerek kişiselleştirilm
Mevcut sistemde okuyucuların haberlerde büyük resmi görebilecekleri veriden yoksun olduklarını, haber arşivlerinin yalnızca metinlerin aranabilmesi ve ses-görüntünün elle etiketlenmiş olduğunu, veriyi işlemek için yazılımcının, görselleştirmek için tasarımcının eksik olduğunu vurguladı.
Yapılacak projeyle birlikte; okuyucuların aynı sayfa içerisinde yazılı metinlerin, ilgili haberlerin, görsel ve videoların yanı sıra sosyal medyada konu ile ilgili verilerin de gösterilmesini sağlayacaklarını ekleyen Oral bu şekilde veri analizleri yapmanın daha kolay hale gelmesini amaçladıklarını belirtti. Göksel Oral’in sunumunu incelmek için tıklayınız
Galaksiya Kurucu Ortağı ve WebGraphBuilder aracını kuran Dr. Erdem Eser Ekinci ve Çetin Yalçın Güleç
Galaksiya kurucu ortağı Erdem Eser Ekinci İnternet’in kurucusu Tim Berners-Lee’nin İnternet alt yapısını yeniden yapılandırmak istediğini anlatarak konuşmasına başladı. İnternet’in kuruluşundan bu yana paylaşılan veriler toplamının 2014 yılında paylaşılan veriler toplamına eşit olduğunun altını çizen Ekinci “Dünya nüfusunun büyük çoğunluğu gün içinde sürekli olarak, özellikle sosyal medya üzerinden veri yayınlıyor.
Ekinci: İnsan ile yazılımın bir arada çalışması lazım. Açık verinin başlangıç noktası bağlı veridir
Büyük ve sürekli bir veri akışı söz konusu. Bununla birlikte İnternet’te ciddi bir bilgi kirliliği olduğunu söyleyebiliriz” dedi. Katılımcılara çeşitli kaynaklardan gelen verileri toplayan WebGraphBuilder aracı hakkında bilgiler aktaran Ekinci aracın gelecekte gazeteciler için önemli olduğunu,çünkü geleceğin veri dükkanına dönüşebileceğini belirterek, insan ile yazılımın bir arada çalışması lazım. Açık verinin başlangıç noktası bağlı veridir. Aracın canlı, analiz, olgular bölümlerine dikkat çekerek atölye sonrası beklentilerinin iletişimcilerin, veri gazetecilerinin bu aracın gelişmesine de katkı sağlamalarının olduğunu belirtti. Erdem Eser Ekinci’nin sunumunu incelemek için tıklayınız
Kadın Yazılımcı Sitesinin kurucu ortağı ve açık veritabanı yöneticisi Gülçin Yıldırım
Yıldız Teknik Üniversitesi(YTÜ) Makine Mühendisliği Bölümü mezunuwww.kadınyazilimci.com‘un kurucu ortağı ve açık veritabanı yöneticisi Gülçin Yıldırım veri tabanının önemine değindi.
“Herkesin kod yazmayı bileceği bir döneme giriyoruz”
Veri mimarisini düzgün oluşturmak, sorgulama yapısını düşünerek tasarlamak gibi faktörlerin önemli olduğunu belirten Yıldırım, “Herkesin kod yazmayı bileceği bir döneme giriyoruz diyerek Kadın Yazılımcı sitesini kadın yazılımcılar olarak sistemin biraz dışında kaldıkları için, esasen bir talebe ihtiyaç olarak oluşturduklarını ve kısa sürede ciddi derecede büyüdüklerini ve şu anda binin üstünde katılımcılarının olduğu, dileyen herkese bu konuda yardımcı olabileceklerini ifade ederek, veri gazeteciliği tanımıyla ilk kez karşılaştığını ancak yazılımın haber merkezlerini dijital haberciliğin artık bir parçası olduğunu, veri tabanlarının yönetiminin de /yöneticilerinin de bu bağlamda güçlü etkileri olduğunu belitti. Yıldırım, örneğin sizler çocuk ölümleri ile ilgili bir veritabanı oluşturmak istediğinizi belirttiğinizde bana, bu benim alanım olmasa bile en etkin algoritmanın, bilginin en doğru şekilde istiflenip sunulmasını ve en yararlı hale gelen, doğru sorgulanabilir bir veritabanına dönüşmesinde veri tabanı yöneticileri olarak büyük rol oynuyorsunuz.
“Veri doğru yönetildiğinde, temini ve erişimi de bu paralelde herkese daha doğru ulaşacaktır”
Bu sebeple veri doğru yönetildiğinde, temini ve erişimi de bu paralelde herkese daha doğru ulaşacaktır ifadelerine yer verdi. Ayrıca Yıldırım, Kadın Yazılımcı grubuna herkesin üye olabileceğini ve bundan sonrası için veri gazeteciliği ile ilgili atölyelere destek verebileceklerini belirtti. Gülçin Yıldırım’ın sunumunu incelemek için tıklayınız.
George Mason Üniversitesi’nde Hesaplamalı Sosyal Bilimler Doktorası yapmakta olan veri bilimcisi Talha Öz
Atölyeye Amerika’dan tele-konferans sistemiyle canlı olarak bağlanan Talha Öz, veri madenciliğiyle ilgili kapsamlı bir sunum gerçekleştirdi. Aynı zamanda George Mason Üniversitesi’ndeHesaplamalı Sosyal Bilimler Doktorası yapmakta olan veri bilimcisi Talha Öz, veri madenciliği proje akışını genel başlıklar halinde katılımcılarla paylaştı. Araştırma sorusu, veriyi toplama, saklama ve temizleme, veriyi tanıma ve anlamlandırma, veriyi önişleme, veriyi modelleme, sonuçların değerlendirilmes
Öz: Veri gazeteciliğinin bir başka önemli noktası veriyi tanıyabilme, görselleri okuyabilme
Proje paylaşım, veri toplama, veri saklama, görselleştirme, istatistik ve numerik analiz, makine öğrenim, metin madenciliği, sosyal ağ analizi ve big data başlıklarına ayırdığı listeyi ve yazılımları anlattı. Talha Öz katılımcılara kendi yaptığı ve yayınladığı örnek çalışmaları da gösterdi. Medya Grupları ve Twitter, Medya&Siyaset ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerine yönelik veri analiz çalışmalarını da katılımcılarla paylaşan Öz, veri gazeteciliğinin bir başka önemli noktası olan veriyi tanıyabilme, görselleri okuyabilme konusuna da değindi. Öz’ün sunumu için tıklayınız ve anlatımlı sunum videosu şöyle:
Pınar Dağ, İstanbul Üniversitesi’nde gerçekleştirdiği veri gazeteciliği atölyesinde, öğrencilere öncesinde 8 -23 Aralık tarihleri arasında veri gazeteciliği modüllerini paylaştı.Test, örnek, video, okuma modüllerini inceleyen öğrencilerden bir de solo proje konusu belirlenmesi istendi. 24 Aralık Çarşamba günü 6 sunum, 1,5 saat atölye pratiği ve konu seçme çalışması yapılan atölyenin ardından öğrenciler belirledikleri konuları Pınar Dağ’a sundu. 
Atölyenin bitiminde Kadir Has Üniversite’sinde ilk veri gazeteciliği dersi alan öğrencilerden Berkin Akkocaoğlu proje üretirken hangi zorluklar karşılaştığını öğrencilerle paylaştı.Atölye sonrası izleyecekleri yol ve yöntemlerin konuşulduğu atölye çalışmasının ardından öğrenciler 15 Ocak 2015 tarihine kadar Talha Öz, Berkin Akkocaoğlu ve Pınar Dağ’ın çevrimiçi destek mentorlüğünde projelerini üretecekler. Çalışmaların tamamlanmasının ardından en iyi veri gazeteciliği projesine P24 tarafından para ödülü verilecek. 8-23 Ders Modüllerini İncelemek İçin Tıklayınız