Solo Proje|’Medyanın ilk kullanımı Göbekli Tepe’de görülüyor’

Hazırlayan: Gökşin Saygın /Yeni Medya Veri Gazeteciliği Öğrencisi
Dosya: Türkiye’de Arkeolojik Çalışmalar ve Göbekli Tepe

---

 

Türkiye, arkeolojik açıdan zengin ülkelerden birisi. Fakat her gün yeni bir dikkatsizlik veya ihmal sonucu zarar gören arkeolojik eserleri, yapıları, kalıntıları yeterince önemsiyor muyuz diye sorgulamak gerek. Kısa bir şekilde, arkeolojik yapı ve eserleri bulmak için en çok nereler araştırılıyor, araştırmaları kimler yapıyor ve bulunan eserler hangi dönemlere ait, bunları 2014 yılını baz alarak görmek mümkün. Bunun yanısıra Türkiye’de bulunan ve gerek arkeolojik açıdan gerekse Neolitik Çağ ile ilgili tarihsel veriler sağlayan Göbekli Tepe insanlar tarafından biliniyor mu veya ne kadar biliniyor bunu araştırmaya çalıştım.

 

“Sualtı ile ilgili çok fazla çalışma yok”

2014 yılında sadece 2 sualtı araştırması ve 1 sualtı kurtarma kazısı yapıldı. Bu çalışmaların yapıldığı yerler Antalya, Muğla ve Çanakkale.

Buna karşın, yıl içerisinde yerli ve yabancı araştırmacılar tarafından yüzeyde yapılan kazı çalışmalarının sayısı 160’a yakın.

“En çok Almanya ve İtalya’dan geliyorlar”

Yurtdışındaki çeşitli üniversitelerden gelen araştırmacıların yaptığı çalışmalar da dikkat çekici. Verilere göre Bakanlar Kurulu’nun kararıyla Türkiye’de arkeolojik araştırma yapanlar en çok Almanya ve İtalya’dan geliyor. Bu iki ülkeden sonra ise sırayı ABD alıyor.

 

“İzmir en zengin yerlerden biri”

Arkeolojik açıdan çok zengin olan İzmir, aynı zamanda 2014 yılında en çok kazı yapılan şehir. İzmir’den sonra en çok kazı yapılan şehirler ise Antalya ve Muğla.

2014 yılında arkeolojik kazı yapılan bölgeler:

“Araştırma konuları dengeli”

Yapılan kazı ve çalışmalardan elde edilen, her döneme ait eserler ve veriler mevcut. Bu konuda herhangi bir döneme ait bulguların sayıca fazla olduğunu gösteren bir veri yok. Genel olarak bulguların ait olduğu dönemlerin, medeniyetlerin sayısı dengeli.

Son olarak, müze kazıları verilerine bakarsak, çalışmaların en çok yapıldığı şehir Ankara. Ardından da Aydın ve Adana geliyor.

 

“En eski tapınak merkezi ve heykel atölyesi: Göbekli Tepe”

 

 

Göbekli Tepe, Şanlıurfa yakınlarında bulunan, Neolitik döneme ait kalıntılar bulunduran ve arkeolojik açıdan çok önemli bir yer. Stonehenge’den 7000 yıl, Mısır Piramitlerinden ise 7500 yıl daha eski.

Yapılan kazılar sonucunda buranın bilinen en eski tapınak merkezi ve aynı zamanda heykel atölyesi olduğunu anlaşıldı. Bölgede hayvan ve insan figürleri bulunduran dikili taşlar, tapınak kalıntıları var.

 

“Dini inançları için yerleşik hayata geçtiler.”

Göbekli Tepe’de Alman arkeolog Klaus Schmidt başkanlığında 1995 yılında başlayan ve ünlü arkeologun yakın zamandaki ölümünün ardından da devam etmekte olan kazılar sonucunda insanlık tarihi için çok önemli bazı bilgiler ortaya çıktı. Geçmişte insanların yerleşik hayata geçişlerinin sadece açlık ve korunma nedenleriyle değil aynı zamanda dinsel inanışları etkisiyle de gerçekleştiği anlaşıldı. Ayrıca insanların sadece avcılık ve toplayıcılıktan ibaret bir hayat geçirmeyip; aynı zamanda doğayı ve diğer insanları anlamaya çabaladıkları, doğaüstü güçlere, tanrılara inanıp onlar için törenler düzenlemişlerdir.

 

“Medyanın ilk kullanımı Göbekli Tepe’de görülüyor.”

Buradan çıkan bir diğer önemli sonuç ise, resim ve sembol arasındaki geçiş sürecinin Göbekli Tepe’de açıkça görülmesi. Hayvanları, insanları, korkularını ve günlük hayatlarını anlatmak için kullandıkları semboller, resimden çok kendilerini ifade etme ve çevreleriyle iletişime geçme amacıyla kullandıkları bir medya ögesi. Yani, medyanın ilk kullanımları olarak görülüyor.

 

“İnsanların çoğu Göbekli Tepe’den haberdar değil.”

UNESCO tarafından dünya mirası geçici listesine alınan, yurtdışından gelen arkeologlar tarafından incelenen, konferanslara konu olan bu bölgeyi halkımız ne kadar tanıyor öğrenmek istedik. Hazırladığımız bir anket sonucunda çoğu kişinin Göbekli Tepe’yle ilgili bilgisi olmadığı, ismini ilk defa duyanların olduğu görülüyor.

 

Bu derece zengin arkeolojik yapıya sahip bir ülkede, çeşitli nedenler dolayısıyla arkeolojinin ve tarihin gereğinden çok az bilinmesi ve ilgi alanlarını dışında kalması çok ilginç ve üzücü. Buna sebep olan nedenlerse çok daha detaylı ve farklı bir araştırmaya konu olabilecek nitelikte.

---

 

Hala devam eden anketi görmek için tıklayınız.

Kaynaklar